HANDELEN VANUIT JE WARE AARD

Loskomen van de beperkingen van je verleden

Daan Limburg

Tijdens een kennismakingsgesprek vertelt Hans wat voor hem de aanleiding is voor het coachtraject. Er wordt van hem als leidinggevende meer “senioriteit” verwacht. Hoewel hij dit geen prettige term vindt kan hij wel begrijpen wat ermee bedoeld wordt. Hij kan zich in lastige situaties klein en onderdanig voelen, en dan het contact met zichzelf en de ander verliezen. Dat speelt vooral als hij het gevoel heeft beoordeeld te worden. Los van de spanning rondom deze situaties is hij heel hard aan het werk en is hij bang voor een burn-out. Op mijn vraag hoe zij zich voelt bij het vertellen van deze aanleiding zegt hij dat het een voor hem erg bekend verhaal is. Hij heeft het zichzelf al vaak horen vertellen. Ook tijdens de begeleidingstrajecten die hij al heeft gevolgd om zichzelf op dit punt te verbeteren – zonder echt resultaat. Hij zegt: ”Ik ben daardoor teleurgesteld in mijzelf”. We staan vervolgens stil bij dat zinnetje: “Ik ben teleurgesteld in mezelf”. Want zinnetjes met “ik” en “mezelf” zijn intrigerend. Ben ik één of twee? Als ik teleurgesteld ben in mezelf moeten er twee “ikken” zijn: het “ik” en het “zelf” waarin ik teleurgesteld ben. Is er maar één van die twee echt…? Dit raakt de zingevingsvraag bij uitstek: wie ben ik eigenlijk?

Om je tot deze vraag te verhouden helpt het om onderscheid te maken tussen je dagelijks zelf en je oorspronkelijke zelf, je ware aard. Tussen wie je door je geschiedenis geworden bent en wie je ten diepste bent, “voorbij” al de ideeën over jezelf.
Je dagelijks zelf is in je kindertijd gevormd. Met name door de reacties van ouders leert een kind wat er wel en niet mag zijn. Verstoringen ontstaan vooral op momenten waarop je niet werd gezien of afgewezen door je ouders of opvoeders. Dit zijn vaak zulke pijnlijke ervaringen, dat je enerzijds gaat proberen ze te voorkomen door een deel van jezelf terug te trekken. Meestal is dat het gevoelige en levendige deel van jezelf. Anderzijds ga je hard aan het werk om goed te maken wat er “fout” is gegaan. In de hoop zo de verbinding te herstellen en wel waardering te krijgen. Het dagelijks zelf ontstaat uit de combinatie van beide strategieën. We zijn gewend geraakt aan het bijbehorende gedrag. Het voelt enerzijds vertrouwd, anderzijds gaat deze aangepaste versie van onszelf ons steeds meer belemmeren. Met name in situaties, die een oude pijn triggeren, schieten we te snel in ons voorkeursgedrag.

Hans is in eerste instantie geneigd om opnieuw aan het werk te gaan om zijn dagelijks zelf te verbeteren. Zo hoopt hij dat het door deze coaching eindelijk gaat lukken wat assertiever te zijn. Hij ziet echter ook wel, dat dit een vorm van wegrennen voor zijn gevoelens is. We doen een oefening, waarin van hem wordt gevraagd om met een milde blik aanwezig te blijven bij een situatie, waarin hij zich klein en onderdanig gaat voelen. Aan de ene kant activeert dit bij Hans een diep innerlijk verdriet^[1]. Een directe erkenning van de prijs die hij heeft betaald om zijn oorspronkelijke gevoelige aard te verbergen. Aan de andere kant komt er, juist door dit verdriet te voelen en beluisteren, innerlijke ruimte bij hem. En een sterke wil om als het ware te “ontwaken”, de waarheid te zeggen, echt te zijn en te doen wat gedaan moet worden om vollediger tot leven te komen.

Het is iets wat je dagelijks zelf geneigd is om te vermijden: stil staan bij lastige gevoelens. Terwijl daar juist de ingang voor een blijvende transformatie zit. Met een milde blik kijken naar wat je pijn doet, waar je je voor schaamt, waar je je schuldig over voelt, boos over bent, verdrietig, bang of teleurgesteld. Je zult merken dat, wanneer je er rustig naar toe beweegt en het lastige gevoel als het ware omarmt met je aandacht, zonder het groter of kleiner te maken, je allesbehalve instort. Integendeel, je probleem blijkt helemaal niet zo onoverkomelijk te zijn. Het is mijn ervaring dat er iets begint te groeien van innerlijke waardigheid en een gevoel van competentie ten opzichte van wat je dwarszit. Je hebt contact met je oorspronkelijke zelf. Je hebt een ruimer perspectief gekregen op de werkelijkheid dan wanneer je alleen maar kijkt met de ogen van je dagelijks zelf.

Bij Hans groeit de wil om niet meer aan zijn dagelijks zelf te sleutelen, maar meer verbinding te zoeken met zijn oorspronkelijke zelf. Door een aantal specifieke oefeningen uit het traject krijgt hij weer contact met de delen van zichzelf die hij als kind ooit heeft teruggetrokken: zijn oorspronkelijke nieuwsgierigheid, positieve instelling en initiërend vermogen. Hij kan voelen dat deze eigenschappen helemaal niet zijn aangetast, maar als het ware liggen te wachten om uit de coulissen te komen.

Een belangrijke oefening in een hierop gericht coachtraject is de zogenaamde Gestalte visualisatie[2]. Het is een instrument om rechtstreeks op je oorspronkelijke zelf af te stemmen. Vaak neemt dit oorspronkelijke zelf eerst de vorm aan van een liefdevolle raadsman of raadsvrouw. Na verloop van tijd groeit je bewustzijn dat deze ‘gestalte’ je in contact brengt met wie je ten diepste bent. Pas vertelde een coachee dat hij was geraakt door een lied, dat daarover iets verwoord. Een paar strofen, waarbij voor man uiteraard ook vrouw gelezen kan worden:

“Ik ben die man die naast mij staat
En die me zwijgend gadeslaat
Als ik te veel en te hard praat
Ik ben die man die naast me staat

Die, als ik drink, me staande houdt
Zelfs als ik lieg, me nog vertrouwt
Die ik onzichtbaar naast me weet
In al mijn lief en leed

Ik ben die man die naast mij staat
Die me vergeeft wanneer ik haat
En die me troost als het niet gaat
Ik ben die man die naast mij staat”

Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om de herinnering aan je oorspronkelijke zelf ook meer in de werkelijkheid van alledag te laten doordringen. En vanuit die groeiende verbinding je identificatie met het dagelijks zelf geleidelijk los te laten en je verborgen potentieel tot uitdrukking te brengen. Bij Hans is daar in eerste plaats iets van te merken door zijn wens om in verbinding te blijven met zijn organisatie. Hij vertelt dat hij eerder allang weer naar een andere baan had gekeken. Daarnaast ervaart hij een toenemende rust, met name als gevolg van het doorleven van gevoelens die hij eerder uit de weg ging. Hij merkt dat hij nu in situaties die hij in het verleden spannend vond dichtbij zichzelf kan blijven. Dit heeft zowel open en verhelderende gesprekken opgeleverd als de ervaring dat hij bij een escalatie rustig kan blijven en een grens kan trekken. “Ik denk niet dat ik nòg eens met hetzelfde verhaal bij een coach zal zitten”, zegt hij in ons laatste gesprek…

Verder lezen? Ik laat mij in mijn werk inspireren door het non-duale gedachtengoed en de zijnsoriëntatie visie. Wie daarover meer wil lezen raad ik het boek(je) “Geïnspireerd leven en werken” van Paula van Lammeren en Rianne van Rijswijk aan.

[1] Door John Welwood ook wel “zuiverende droefheid” genoemd, droefheid vanuit de ziel.

[2] Wil je daar meer over weten of ervaring mee op doen neem contact op: daan.limburg@coachnetwerk.nl

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Daan Limburg van CoachNetwerk: Klik hier/.