Mindfulness staat de laatste jaren volop in de belangstelling. Steeds meer wetenschappelijke bewijzen en persoonlijke ervaringen van deelnemers aan mindfulness trainingen geven de waarde aan. Veel organisaties bieden daarom werknemers de kans om hun bewustzijn door middel van mindfulness te vergroten.
Wat is mindfulness?
Mindfulness is een levens- en werkhouding, meer dan een quick fix. Het houdt in dat we aandacht hebben voor wat we ervaren van moment tot moment. In het hier en nu. Dat we ons zo open mogelijk bewust zijn van ons denken en ons voelen. Mindfulness vraagt dat we eerlijk kijken wat er gaande is, met een vriendelijke, milde attitude. Naar zowel de prettige als de onprettige ervaringen binnen onszelf. Zonder iets op te willen roepen of iets weg te duwen. En daar zit de crux. We willen ons bij voorkeur prettig voelen, en interessante en positieve gedachten hebben. Lastige emoties als verdriet, irritatie of somberheid stoppen we liever onder het kleed. Negatieve gedachten als ‘wat ben ik dom’,’ ik kan dit niet’, of ‘dit gaat ook altijd fout‘, proberen we met alle macht weg te duwen. We zijn vaak geneigd te oordelen: dit is goed en dat is niet goed. Mindfulness leert ons om onze oordelen bewust te zijn of uit te stellen. Te aanvaarden dat alles verandert en dat controle een illusie is. Dat doelbewustzijn iets anders is dan krampachtig doelen nastreven. Mindfulness is geen kant en klaar wondermiddel en vraagt regelmatige, vriendelijke en zorgzame discipline en moedige oefening om vastgeroeste patronen te doorgronden en nieuwe antwoorden te laten ontstaan.
Mindfulness is ontstaan in de oosterse, boeddhistische, ervaringsgerichte wijsheid tradities, gericht op het verlichten van menselijk lijden. Vanaf 1970 is dit gekoppeld aan westerse kennis over breinontwikkeling, psychologie en stressfysiologie en uitgewerkt tot een gestructureerd en rijk trainingsprogramma. Mindfulness is een menselijke vaardigheid die te trainen is. Het volledige programma bestaat uit 8 weken. Mensen die hier voor kiezen zijn o.a. managers die hun persoonlijk leiderschap willen ontwikkelen en mensen met stress gerelateerde klachten, (ter preventie of herstellend van) burn-out of depressie. Ook light versies als een workshop van 1 of 2 dagen bieden al praktische, waardevolle handvatten.
Effect van mindfulness
Mindfulness helpt ons om gezonde keuzes te maken, omdat we beter leren voelen wat ons lichaam aangeeft. We merken dorst of trek op, de behoefte aan pauze of beweging na het zitten achter de computer of in een spannende vergadering. En na de pauze ervaren we meer ruimte, afstand of energie, waardoor we in staat zijn goede beslissingen te nemen of met frisse energie een nieuwe taak op te pakken. Uit onderzoek blijkt dat mindfulness effect heeft op ons brein. Er ontstaan nieuwe hersensporen. Dit ervaren we aan den lijve, doordat we meer verbinding met onszelf krijgen en daardoor ook met anderen en de wereld om ons heen. Mindfulness leert ons om op te merken wanneer we op de automatische piloot staan. In deze actie -›reactie reageren we vanuit gewoonte. Het is een soort uitgesleten pad. We stappen dan in onze ouwe sloffen, die zo vertrouwd zijn, en ons steeds hetzelfde spoor doen lopen. Als je aandacht hebt voor de steeds veranderende emoties, lichamelijke sensaties en gedachten, dan kan je een keuze maken en het juiste doen voor dat moment. Je komt in de actie -›antwoord. Het Engelse woord responsibility geeft dit helder weer. Een voorbeeld: als je irritatie opmerkt en voelt dat je nek en kaken zich spannen en je hebt de impuls om een scherpe opmerking naar je collega te maken, kan je ( bij wijze van spreken) je mond spoelen en de opmerking voor je houden. Je kunt de keuze maken om daarna op een rustige manier je collega feedback geven. Of een andere optie: het gewoon te laten, omdat meestal de samenwerking met deze collega prima verloopt, óf om de volgende dag als de irritatie is gezakt samen een kop koffie te drinken om de relatie te versoepelen. Hierdoor vergroten we ons gedragsrepertoire en flexibiliteit. Er blijken alternatieven mogelijk, we denken meer out of the box, zijn creatiever en genieten meer.
Mindfulness op het werk
Het nemen van een korte pauze op het werk loont, en dat kan zo kort zijn als 3 aandachtige in- en uitademingen. Door mindfulness ontstaat meer bewustzijn; dit helpt om effectief en empathisch te werken. Communicatie, samenwerking en besluitvorming verbeteren, de focus verscherpt of verbreedt. De samenhang van mensen, zaken en omgeving wordt duidelijker. Aandachtige, geconcentreerde mensen zijn helder, realistisch, en zo gezond en vitaal als mogelijk. Ze gaan flexibel met veranderingen om en zien verschil tussen korte en lange termijn gevolgen. Ze kennen hun grenzen en mogelijkheden en nemen hun verantwoordelijkheid of leggen die terug waar deze hoort. Ze durven fouten te maken, en als het mis gaat leren ze ervan. Mindfulness vergroot draagkracht, stevigheid, ontspanning en gelijkmoedigheid, waardoor mensen stressbestendiger worden. Met wijsheid en afgestemd, zowel naar binnen als naar buiten, weten waar ze hun energie in willen zetten en waar niet.
En nu?
Je hoeft na het lezen van dit artikel niets te geloven of aan te nemen. Ben je nieuwsgierig naar een oefening van enkele minuten? Misschien gun jezelf een mindfulness ervaring en verras je jezelf daarna met je oordeel? Luister dan naar dit geluidsfragment (klik hier).
Deze meditatie heet de ademruimte. Het is de niet bedoeling dat je hier persé van ontspant. Merk gewoon eerlijk, met frisse blik, op hoe jouw vlag erbij hangt. Hier en nu, precies zoals het is. Mindfulness: je kan altijd opnieuw beginnen.
